## مسجد امام اصفهان: شاهکاری از معماری و هنر ایرانی
مسجد امام اصفهان، به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار معماری دوره صفوی، در قلب شهر اصفهان و در میدان نقش جهان قرار گرفته است. این مسجد نه تنها از نظر عظمت و زیبایی بنا، بلکه به واسطه کثرت تزیینات و هنرهای ظریف به‌کاررفته در آن، از جایگاه ویژه‌ای در معماری اسلامی برخوردار است.
### تاریخچه مسجد امام
ساخت این بنای باشکوه در سال ۱۰۲۰ هجری قمری، به دستور شاه عباس اول و برای زینت بخشیدن به میدان نقش جهان آغاز شد. سردر کاشی کاری معرق مسجد در سال ۱۰۲۵ هجری قمری تکمیل شد، در حالی که ساخت سایر بخش‌ها ادامه داشت.
مسجد امام نمادی ارزشمند از هنر کاشی‌کاری و حجاری ایرانی در قرن یازدهم است. با توجه به تاریخ‌های ثبت شده در مسجد، تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان شاه عباس اول به پایان رسید.
### ویژگی‌های بارز مسجد امام
کتیبه‌های مسجد، با خطوط هنرمندان نامدار دوره صفوی، از جمله علیرضا عباسی و عبدالباقی تبریزی، زینت بخش آن هستند. این مسجد، با ایوان‌هایی در چهار طرف، به یک مسجد چهار ایوانی تبدیل شده است.
ساختمان اصلی مسجد به سبک معماری عربی و با استفاده از خشت خام ساخته شده است. ایوان جنوبی، با الهام از معماری سلجوقیان، به سبک مقرنس‌های درشت بنا شده است. این ایوان به “صفه صاحب” معروف است. مناره‌های پیرامون ایوان جنوبی، با ارتفاع ۳۵ متر، احتمالا در دوره بعد از ساخت مسجد، به آن اضافه شده‌اند.
### تزئینات مجذوب کننده مسجد امام
مسجد امام، در دوره ایلخانان، با محرابی از گچ‌بری‌های ظریف، زیبایی خاصی داشت. در دوره آق‌قویونلوها نیز تغییراتی در مسجد ایجاد شد. در دوران صفویه نیز، نورگیرهایی به مسجد اضافه شد، اما در دوره قاجار، از آن غفلت شد. در دوره پهلوی، این اثر ارزشمند به ثبت ملی رسید و بخش‌های تخریب شده آن، مرمت شدند. پس از انقلاب اسلامی، نگهداری و مرمت مسجد با دقت و ظرافت صورت می‌گیرد.
### معماری منحصربه‌فرد مسجد امام
در مسجد امام، از سبک‌های معماری مختلفی استفاده شده است. طرح چهار ایوانی مسجد، از طرح‌های شناخته شده در معماری ایران است. معماری چهار ایوانی، به ویژه در فضاهای داخلی مانند فضای روبروی محراب و گنبدخانه، به چشم می‌خورد.
آجر، به عنوان ماده اصلی ساخت مسجد، با خشت خام تکمیل شده است. ستون‌های آجری دو بخشی، سه بخشی و چهار بخشی، طاق‌های چشمه‌ای، ایوان‌های چهارگانه، سردرهای دوگانه و تزیینات متنوع، از جمله ابتکارات به کار رفته در معماری مسجد امام هستند.
### بخش‌های مختلف مسجد امام
مسجد امام، به دلیل وسعت و وسعت، دارای بخش‌های مختلفی است: صحن اصلی، با چهار ایوان در چهار طرف، غرفه‌های دو طبقه، دو حوض مربع شکل و چندضلعی. در ورودی مسجد، دو لوح مربعی که مقدس شمرده می‌شوند، به چشم می‌آیند.
ایوان شمالی، که “صفه درویش” نامیده می‌شود، در قرن ششم، به جای بخشی از ستون‌ها و دهانه شبستان که تخریب شده بود، ساخته شد. این ایوان با تزییناتی از گل بوته و خطوط کوفی، تزئین شده است و با ظاهری ساده، دارای تزئینات آجری و گچی در داخل و دو کتیبه گچ‌بری در بالا و پایین است.
### گنبد مسجد امام
گنبد تاج الملک، به سبک رازی، با دو پوسته آجری و تزئینات هندسی و نقوش زیبا ساخته شده است. این گنبد از شکل چهارضلعی، به هشت‌ضلعی و سپس به شانزده‌ضلعی تغییر شکل می‌یابد. کتیبه گنبد، به خط کوفی است. در دو طرف گنبد جنوبی، دو چهلستون قرار دارد که جای چند چراغ گچی روی ستون‌ها وجود دارد. چهلستون دیگری نیز در جنوب غربی مسجد، با نام “چهلستون شاه عباسی” قرار دارد.
