خانه تاریخی داروغه، گوهری پنهان در دل مشهد قدیم، از شاهکارهای معماری دوره قاجار است. این بنا با تلفیق هنر ایرانی و معماری اروپایی، تجلی‌گاه ذوق و سلیقه‌ی معماران آن عصر به شمار می‌رود. دیوارهای این خانه، حکایت‌های فراوانی از روزگاران گذشته را در خود نهفته دارند و بازدید از آن، سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ این شهر است. نقش و نگارهای منحصر به فرد، فضاهای دلنشین و معماری بی‌نظیرش، این بنا را به یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری مشهد تبدیل کرده است. در این نوشتار، به بررسی جنبه‌های گوناگون این بنای تاریخی و نقش آن در شناساندن هویت معماری مشهد خواهیم پرداخت.
سرگذشت خانه داروغه
این عمارت باشکوه، در آخرین سال‌های حکومت قاجار به دستور یوسف خان هراتی، آخرین داروغه مشهد، ساخته شد. این خانه، نه تنها محل سکونت او، بلکه پذیرای مهمانان بلندپایه نیز بود. تا سال ۱۳۶۶، این بنا در مالکیت ورثه یوسف خان باقی ماند. پس از آن، به مالکیت روستای شهیدیه میبد یزد درآمد و به تدریج از یادها رفت تا اینکه در سال ۱۳۸۱، به ثبت ملی رسید. شهرداری مشهد، در سال ۱۳۹۱ با خرید و مرمت این اثر ارزشمند، مانع از نابودی آن شد. در این مرمت، تلاش فراوانی برای حفظ اصالت بنا و استفاده از مصالح سنتی انجام گرفت. سبک معماری خانه داروغه، تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و برخی جزئیات معماری اروپایی است. حیاط مرکزی، اتاق‌های متعدد، زیرزمین و بادگیر، نماد معماری اصیل ایرانی‌اند، در حالی که برخی تزئینات، نشان از تأثیرات معماری خارجی دارند.
آدرس خانه داروغه: چگونه به آنجا برویم؟
خانه تاریخی داروغه در قلب بافت قدیمی مشهد واقع شده است. دسترسی به آن از طریق چندین مسیر امکان‌پذیر است. خط یک مترو، ایستگاه ۱۷ شهریور، نزدیک‌ترین ایستگاه به این بنای تاریخی است. با پیاده‌روی کوتاهی در خیابان وحدت و گذر از میدان حججی، به راسته حوض مسگران می‌رسید و خانه داروغه در ابتدای این راسته قرار دارد. همچنین، اتوبوس‌های شهری و تاکسی‌های خطی حرم، شما را به نزدیکی این مکان می‌رسانند. اگر از وسیله نقلیه شخصی استفاده می‌کنید، می‌توانید از طریق خیابان نواب صفوی و راسته حوض مسگران به راحتی به این مکان برسید.
معماری بی‌مانند خانه داروغه
خانه داروغه، نگین درخشانی در جواهر معماری ایران است. این بنای ۱۱۰۰ متر مربعی با ارتفاع حدود ۷۵ سانتی‌متر از سطح کوچه، فضایی دنج و خصوصی را برای ساکنانش فراهم می‌کرده است. رنگ‌های گرم و شاداب نمای خارجی، حس صمیمیت و گرما را القا می‌کند. ایوان‌های ستون‌دار با ستون‌های بلند آجری، فضایی دلنشین برای استراحت ایجاد می‌کردند. در داخل، تزیینات چوبی سقف با طرح‌های اسلیمی، کاشی‌های هفت‌رنگ و گچبری‌های ظریف، جلوه‌ای بی‌نظیر به بنا بخشیده‌اند. مجسمه‌های شیرهای بالدار و فرشتگان، یادآور تأثیر سبک اروپایی در معماری بنا هستند. نورگیرهای مشبک، نور ملایمی را به داخل هدایت می‌کنند. علاوه بر کاربری مسکونی، اتاق‌هایی برای کتابخانه، پذیرایی و خواب در نظر گرفته شده بود. خانه داروغه، نمادی از سبک زندگی اشراف‌زادگان و نشان‌دهنده‌ی تبادل فرهنگی ایران و روسیه در اواخر قرن نوزدهم است.
کاربری‌های گوناگون خانه داروغه در گذر زمان
خانه داروغه، فراتر از یک بنای معماری، حافظ خاطرات و رویدادهای تاریخی مشهد است. یوسف خان، به عنوان یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار زمان خود، در این خانه زندگی می‌کرد و این بنا نمادی از قدرت و ثروت او بود. در گذشته، خانه‌های اشراف، مراکز اجتماعی محسوب می‌شدند و میزبان مراسم‌ها و جشن‌های باشکوهی بودند. پس از انقلاب، این خانه به حسینیه تبدیل شد. پس از سال‌ها فراموشی، در سال ۱۳۹۱، با تلاش شهرداری مشهد و کارشناسان مرمت، این بنا به دوران شکوه خود بازگشت. در این مرمت، هم از روش‌های نوین و هم از شیوه‌های سنتی استفاده شد. این خانه به موزه‌ای تبدیل شده است که اطلاعاتی درباره تاریخچه، معماری و سبک زندگی ساکنانش را به نمایش می‌گذارد. این بنا، نمادی از معماری ایرانی و شواهدی از تحولات اجتماعی و فرهنگی مشهد است.
امکانات رفاهی و تفریحی
پس از بازدید از خانه تاریخی داروغه، می‌توانید در قهوه‌خانه سنتی واقع در آشپزخانه‌ی بنا، لحظاتی را به استراحت و آرامش بپردازید و در فضایی سنتی، از نوشیدنی‌های گرم لذت ببرید. همچنین می‌توانید با پوشیدن لباس‌های سنتی، عکس‌های یادگاری زیبایی در این مکان ثبت کنید. عکاسان حرفه‌ای مجموعه، آماده ارائه خدمات عکاسی با تجهیزات پیشرفته هستند.
سخن پایانی
خانه داروغه، یادگاری ارزشمند از تاریخ مشهد و نمادی از هویت فرهنگی و هنری این شهر است. این بنا، با جزئیات بی‌نظیر و فضای دلنشین خود، پلی است میان گذشته و حال. بازدید از این اثر تاریخی، فرصتی است تا با میراث غنی ایران آشنا شویم و اهمیت حفظ این آثار را درک کنیم. این شاهکار معماری، همچنان یکی از جاذبه‌های دیدنی مشهد است.
کدام مکان‌ها در مشهد برای شب‌گردی مناسب‌ترند؟
تفریحات مناسب برای زمستان در مشهد چیست ؟
