## کلیسای وانک اصفهان: نگینی در دل تاریخ
کلیسای وانک، واقع در محله جلفا، یکی از مشهورترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان است. این کلیسا با معماری منحصر به فرد خود و نقاشی‌های شگفت انگیزی که دیوارها و سقف آن را پوشانده، از سایر کلیساها متمایز می‌شود. قدمت این بنای تاریخی به دوران صفویه باز می‌گردد و در طول این سال‌ها تغییراتی را تجربه کرده که به برجستگی و اهمیت آن افزوده است. کلیسای وانک نه تنها برای ارامنه اصفهان، بلکه در سطح جهانی شناخته شده و مورد احترام است. ورود به این کلیسا شما را به دنیایی از زیبایی و جزئیات ظریف می‌برد و روح شما را با آرامش و معنویت غرق می‌کند.
## کلیسای وانک کجاست؟
کلیسای وانک در محله جلفا، واقع در مرکز شهر اصفهان و در کنار زاینده رود قرار دارد. این محله از هشت بخش مختلف تشکیل شده و کلیسای وانک در شمال آن واقع شده است. دسترسی به این کلیسا بسیار آسان است. از چهار خیابان اصلی اطراف آن می‌توانید به این مکان زیبا برسید، اما بهترین مسیر از خیابان حکیم نظامی است. کمی که پیش بروید، دیوارهای کلیسا را خواهید دید.
## چگونه به کلیسای وانک برویم؟
برای رسیدن به کلیسا، از هر نقطه ای از شهر که هستید می‌توانید به سمت محله جلفا حرکت کنید. از پل فلزی وارد خیابان حکیم نظامی شوید. بعد از عبور از چهارراه اول، قبل از رسیدن به خیابان مهرداد، کوچه‌ای به نام “کلیسا” وجود دارد که باید وارد آن شوید. کلیسا در سمت چپ شما قرار دارد. اگر با ماشین می‌آیید، جای پارک را در پارکینگ نزدیک کلیسا می‌توانید پیدا کنید. با توجه به بافت قدیمی این منطقه، تردد با ماشین کمی دشوار است و بهتر است خودرو خود را در خیابان‌های اطراف پارک کنید. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو نیز ایستگاه سی و سه پل است که حدود 2.5 کیلومتر با کلیسا فاصله دارد. اگر پیاده بخواهید بروید، حدود 20 دقیقه طول می‌کشد تا به کلیسا برسید.
## تاریخچه کلیسای وانک
کلیسای وانک یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ارمنی‌های اصفهان است که جزو آثار تاریخی ارزشمند این شهر به حساب می‌آید. این کلیسا در تاریخ 15 دی ماه سال 1310 به‌ثبت ملی رسید و از آن به‌عنوان “کلیسای نجات‌دهنده مقدس” نیز یاد می‌کنند. جالب است بدانید که نام “وانک” از کلیسایی در نخجوان گرفته شده که به “آمنا پرکیج وانک جوغا” معروف است. این کلیسا در زمان شاه عباس دوم ساخته شده و داستان ساخت آن بسیار جذاب است. اولین بنای این کلیسا یک ساختمان کوچک بود که در جنوب‌غربی کلیسای امروزی قرار داشت و به نام “کلیسای هاکوب” شناخته می‌شد. بعد از 50 سال، یعنی در سال 1655 میلادی، ساخت کلیسای وانک به‌صورت گسترده‌تر شروع شد و در سال 1664 میلادی به پایان رسید. بنابراین می‌توان گفت کلیسای وانک تقریباً 400 سال قدمت دارد!
## معماری کلیسای وانک اصفهان
این کلیسا دو گنبد دارد. یکی از آن‌ها که بزرگ‌تر است، بالای محراب کلیسا قرار دارد و گنبد دیگر بالای سالن کلیسا قرار گرفته است. یکی از ویژگی‌های جذاب توجه این کلیسا، گنبد بزرگ آن است که شبیه به گنبدهای مساجد، نه مثل گنبدهای سنتی کلیسا که معمولاً مخروطی شکل هستند. وقتی که وارد کلیسا می‌شوید، متوجه می‌شوید که این گنبد بزرگ از بیرون با آجر ساخته شده، اما وقتی به داخل آن می‌روید، نقاشی‌های زیبای لاجوردی رنگی را می‌بینید که دور تا دور گنبد کشیده شده است. این نقاشی‌ها که کار هنرمندان اصفهانی هستند، داستان‌هایی مانند حضرت آدم و حوا تا قتل هابیل را به تصویر کشیده‌اند. این نقاشی‌ها بین 8 تا پنجره گنبد قرار دارند و بسیار چشم‌نواز هستند. اگر می‌خواهید گنبد بزرگ را ببینید و از نزدیک این نقاشی‌ها را مشاهده کنید، باید به سمت بخش غربی کلیسا بروید.
### برج ناقوس کلیسای وانک
وقتی وارد کلیسا می‌شوید، برج ناقوس اول در سمت راست خودنمایی می‌کند. این برج سه طبقه دارد و در بالای ورودی دیر قرار گرفته است. یک ساعت غول‌پیکر با وزن 300 کیلوگرم نیز روی برج نصب شده که زمانی که کلیسا ساخته شد، هنوز این ساعت اضافه نشده بود. این ساعت تقریباً 38 سال بعد از ساخت کلیسا به برج اضافه شد. جالب است بدانید که این برج توسط ماردیس هونتانیان، معمار ارمنی ساخته شده و به عنوان برج ساعت شناخته می‌شود.
برج ناقوس دوم کمی متفاوت‌تر از برج ناقوس اول است. این برج روی بام کلیسا و در میان دیوار غربی و گنبد کوچک قرار گرفته است. این برج مربعی شکل، مساحت 8 مترمربعی دارد و در تقاطع اضلاع آن یک ستون آجری 3 متری قرار دارد. برای استحکام بیشتر این ستون، از یک تیر چوبی در ارتفاع 2.5 متری برای اتصال آن استفاده شده است. همچنین، روی هر ستون یک قوس جناغی قرار دارد که زیبایی برج را دوچندان کرده است.
### کتیبه‌های کلیسای وانک
- اولین کتیبه که بالای در ورودی کلیسا نصب شده، یک نوشته دارد که می‌گوید این کلیسا در سال 1606 میلادی ساخته شده و محل اقامت اسقف اعظم ارمنیا بوده است. این یعنی قدمت کلیسا بسیار زیاد است و واقعاً تاریخ پررنگی را در خود جای داده است.
- دومین کتیبه که رنگ آن لاجوردی است و روی درب ورودی غربی قرار دارد، می‌گوید که ساخت کلیسا از سال 1655 میلادی شروع شد، در زمان شاه‌عباس دوم، و حدود 9 سال بعد یعنی در 1664 به پایان رسید. جالب اینجاست که مردم جلفا نیز در ساخت آن کمک کرده بودند، نه فقط شاه‌عباس.
- سومین کتیبه که در ورودی برج ناقوس قرار دارد، از سنگ مرمر ساخته شده و داستان برج ساعت کلیسا را می‌گوید. این برج را ماردیروس هوردانیان در سال 1931 ساخت، به یاد برادر مرحومش. این یک نوع یادبود از خودشان بود.
- چهارمین کتیبه کمی متفاوت از سایر کتیبه‌ها است. این کتیبه سنگ‌های صلیبی دارد و به زبان ارمنی “خاچ کلیم” نامیده می‌شود. نکته جالب این است که هیچ متنی روی آن نیست، فقط ظاهر سنگ‌ها است که خود یک اثر هنری محسوب می‌شود.
### نقاشی‌های کلیسای وانک
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کلیسا، نقاشی‌های رنگارنگ و زیبا است که دیوارها، سقف‌ها و حتی بخش‌های مختلف بیرونی کلیسا را تزئین کرده‌اند. این نقاشی‌ها که روی مواد مختلف مانند سنگ، چوب، بوم و حتی پارچه کشیده شده‌اند، بیشتر داستان‌های کتاب مقدس مسیحیان را روایت می‌کنند. از تولد حضرت عیسی تا صعود او به آسمان، از برزخ تا بهشت و جهنم، همه در این نقاشی‌ها به‌طور زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. یکی از جذاب‌ترین نقاشی‌ها در این کلیسا داستانی است که از اتاقک مخصوص اشیای کلیسا شروع می‌شود و تصاویری از داستان‌های مذهبی مختلف را به‌صورت پیوسته در سراسر دیوارها و سقف ادامه می‌دهد. از میلاد حضرت عیسی گرفته تا آخرین شام، صلیب کشیده شدن او، دفن شدنش و سایر وقایع مهم مذهبی، همه در این نقاشی‌ها به‌طور هنرمندانه‌ای به تصویر کشیده شده است.
## موزه کلیسای وانک اصفهان
یکی از بخش‌های جذاب این کلیسا، موزه‌ای است که در بخش شمالی آن قرار دارد. این موزه حدوداً 100 سال پیش ساخته شده و بسیاری از آثار قدیمی و با ارزش ارامنه در آن نگهداری می‌شود. جالب اینجاست که قبل از اینکه این موزه ساخته شود، این آثار در یک انباری قدیمی در کلیسا قرار داشتند! موزه وانک در ابتدا یک اتاق ساده بود که توسط طادئوس هونانیان ساخته شد، اما اکنون به یک موزه بزرگ تبدیل شده است که در آن نقاشی‌های تاریخی، کتاب‌های خطی بسیار ارزشمند و چیزهای دیگر از گذشته نگهداری می‌شوند. مثلاً یکی از عجیب‌ترین آثار موزه، تار مویی از یک دختر 18 ساله است که روی آن با قلم الماس یک جمله از تورات نوشته شده است. این کار توسط هنرمند ارمنی واهرام هاکوپیان انجام شده و در سال 1975 به موزه اهدا شده است.
## عجایب کلیسای وانک
- کلیسای وانک اصفهان یک مکان فوق‌العاده جذاب و پر از تاریخ و داستان‌های عجیب و غریب است. یکی از این داستان‌ها مربوط به مجسمه اسقف خاچاطور کساراتسی است که در حیاط کلیسا ایستاده است. این اسقف، پیشوای مذهبی ارامنه زمان شاه صفی، یکی از چهره‌های مهم تاریخ اصفهان بوده است. اکنون مجسمه او درست در مقابل کلیسا قرار دارد، یک دستش روی کتابی گذاشته و با دست دیگر یک شی عجیب را نگاه می‌کند. بسیاری به این مجسمه دقت نمی‌کنند، اما چیزی که جالب است این است که هیچ‌کس نمی‌داند این شی که در دست اوست چیست! هر کسی یک داستان برای آن می‌سازد، اما حقیقت این است که همچنان این راز سر به مهر مانده است.
- اما یک چیز دیگر که شاید خیلی‌ها ندانند، این است که کلیسای وانک اولین چاپخانه ایران و حتی خاورمیانه را در حیاط خود داشت. اسقف خاچاطور و شاگردانش اولین کتاب ایرانی را اینجا چاپ کردند. این کتاب که در سال 1017 شمسی منتشر شد، اکنون نسخه اصلی آن در دانشگاه آکسفورد است، و نسخه‌ای که در موزه کلیسا وجود دارد فقط یک فتوکپی از آن کتاب است. اینجا علاوه بر زیبایی و معماری خاص خود، یک تاریخ فرهنگی غنی را نیز در خود جای داده است.
- در موزه کلیسای وانک یک تار موی عجیب و غریب وجود دارد که به یک دختر 18 ساله تعلق دارد. این تار مو، داستان جالبی دارد؛ واهرام هاکوپیان در سال 1974 میلادی یک جمله از کتاب عهد عتیق را با قلم الماس روی این تار مو نوشت. موزه کلیسا نیز کتاب‌های مذهبی بسیار قدیمی و نفیس دارد. از جمله تورات و انجیل و کتاب‌های دیگر که به قدیم‌ترین نسخه‌ها باز می‌گردند. یکی از نفیس‌ترین این کتاب‌ها، انجیلی است که مربوط به قرن دهم میلادی است و روی پوست نوشته شده است. حتی یک نسخه از قرآن به زبان ارمنی که در قرن هجدهم نوشته شده نیز در این مجموعه پیدا می‌شود.
- اما شاید یکی از خاص‌ترین آثار موزه، تصویری سیاه‌قلم از حضرت ابراهیم باشد که واقعاً شگفت‌انگیز و منحصر به فرد است. همچنین، نقاشی‌های زیبای زندگی حضرت مسیح که روی محراب کلیسا کشیده شده، جلوه‌ای خاص و پر از رمز و راز به این مکان داده است. یکی دیگر از عجایب کلیسا، برج ناقوسی است که روبه‌روی در اصلی کلیسا قرار دارد. این برج به سبک ایرانی ساخته شده و مربوط به دوره شاه سلطان حسین می‌شود.
## ساعت بازدید کلیسای وانک
کلیسای وانک اصفهان، هر روز به روی بازدیدکنندگان باز است و از صبح تا عصر می‌توانید از زیبایی‌های آن لذت ببرید. ساعت بازدید کلیسا از 8:30 صبح تا 12:45 ظهر است و بعدازظهرها نیز از 14:30 تا 17:15 قابل دسترسی است. پیشنهاد می‌کنم قبل از رفتن، با شماره 03136243471 تماس بگیرید تا از زمان دقیق آن مطمئن شوید.
## روزهای تعطیل کلیسای وانک
این کلیسا در برخی روزها تعطیل است و باز نیست. در تصویر زیر روزهایی که این مجموعه بسته است، برای شما لیست کرده‌ایم تا حواستان باشد یک وقت به آنجا نروید و پشت در بمانید.
## قیمت ورودی کلیسا وانک اصفهان در 1403
ورود به این کلیسا برای گردشگران داخلی 40 هزار تومان هزینه دارد، اما گردشگران خارجی باید 200 هزار تومان پرداخت کنند. البته باید بگویم که با توجه به زیبایی و تاریخچه‌ای که این مکان دارد، قطعا ارزش این مبلغ را دارد که از نزدیک ببینید و تجربه کنید.
## جاهای دیدنی اطراف کلیسای وانک
جاذبه‌های گردشگری که نزدیک این کلیسا قرار دارند را می‌توانید در جدول زیر ببینید:
| مکان | فاصله حدودی از کلیسای وانک |
|---|---|
| خانه مارتا پیترز اصفهان | ۱۶۸.۷ |
| موزه موسیقی اصفهان | ۱۶۸.۷ |
| محله جلفای نو اصفهان | ۲۲۲.۱ |
| کلیسای بیت اللحم اصفهان | ۲۳۶.۵ |
| کلیسای مریم و هاکوپ مقدس اصفهان | ۲۴۱.۷ |
| کلیسای بیت اللحم اصفهان | ۲۴۳.۴ |
| کلیسای گئورگ مقدس اصفهان | ۳۴۵.۴ |
| گنجینه موسیقی ارامنه جلفای اصفهان | ۶۸۰.۱ |
| مدرسه فرانسوی های اصفهان | ۷۲۳.۹ |
| عمارت باغ زرشک اصفهان | ۸۴۵.۹ |
| کلیسای میناس مقدس اصفهان | ۹۶۱.۳ |
| خانه استپانیان اصفهان | ۱.۲ KM |
| مجتمع تجاری کوثر | ۱.۲ KM |
| سی و سه پل | ۱.۵ KM |
| گورستان ارامنه اصفهان | ۲.۴ KM |
| خانه زرگر باشی اصفهان | ۲.۴ KM |
| کاخ هشت بهشت اصفهان | ۲.۵ KM |
| پل خواجو | ۲.۶ KM |
| آکواریوم اصفهان | ۴ KM |
| کوه صفه | ۶.۵ KM |
