روستای قلات، قطعه‌ای گمشده از بهشت بر روی زمین است.
با نگاهی به قلات، به راستی می‌توان گفت که این روستا خود به تنهایی بخشی از بهشت است! تا زمانی که به قلات سفر نکنید، هرگز باور نخواهید کرد که این همه زیبایی در یک نقطه متمرکز شده باشد؛ آبی که از دامنه کوه جاری است و سرچشمه‌اش قله‌ای پوشیده از برف است، درختانی کهنسال و دره‌ای با نسیم خنک در گرم‌ترین زمان سال، هر مسافری را به خود جذب می‌کنند.
قلات، روستایی پیشرفته و توسعه یافته است که در ۳۶ کیلومتری شمال غرب شیراز، در دامنه‌ای زیبا و کوهستانی، در کنار چشمه‌ای زلال و در میان انبوهی از درختان سرسبز و باغ‌های پرثمر قرار دارد. اهالی این روستا با حفظ سبک زندگی نیمه سنتی، به کشاورزی، دامداری و باغداری مشغول هستند و گروهی هم در کارگاه‌های صنایع دستی مانند گیوه بافی مشغول به کارند. گویش مردم قلات، زبانی منسوخ شده از منطقه جنوب غربی است که در جای دیگری از ایران یافت نمی‌شود و آب و هوای مطبوع و دل‌انگیزش، گردشگران و طبیعت دوستان را به خود می‌خواند.
قلات به لحاظ تاریخی، قدمتی چند هزار ساله دارد، آنچنان که بافت متمرکز و مسکونی آن که در گذشته سکونتگاه مردم روستا بوده، خانه‌هایی به صورت پلکانی را در خود دارد که از دامنه کوه به سمت بالا کشیده شده‌اند. خانه‌ها در میان درختان بلند محصور شده‌اند، به طوری که از فاصله بیش از یک کیلومتری، خانه‌ها به‌خوبی مشخص نیست. این خانه‌ها از مصالحی مانند سنگ، خشت، گل، گچ و چوب ساخته شده و سقف آن‌ها مسطح بوده و بعضی یک‌طبقه و برخی دو طبقه ساخته شده‌اند.
اکثر مردم روستای قلات به دامداری، باغداری و فعالیت‌های خدماتی و صنایع دستی مشغول هستند. گردو، بادام، انگور، انجیر، انار، زردآلو، آلو و گوجه سبز، از جمله محصولات باغی و محصولات دامی، مانند شیر، پنیر، کره و کشک نیز از تولیدات لبنی این روستا به شمار می‌روند. شیره انگور، رب انار و آب غوره از دیگر فراورده‌های غذایی در روستای قلات هستند.
محصولاتی مانند گیوه، سبد دستباف، گره (ظرف بافته شده)، دولک، مشک و وسایل چوبی نیز از جمله تولیدات صنایع دستی این روستاست.
آبشارهای سه‌گانه
روستای کوهستانی قلات، چشم‌اندازها و جلوه‌های طبیعی بسیار زیبایی دارد. باغ‌های سرسبز و گسترده میوه در داخل و اطراف روستا، بویژه در بهار و تابستان، فضایی دلپذیر برای گردشگری به وجود می‌آورد. بافت کالبدی معماری خیره کننده کوهستانی، کوچه‌های پر پیچ و تاب که جویبارهای زلالی نیز در میان آن‌ها جاری است، جذابیت منحصر به فردی به این روستا بخشیده است.
آبشارهای سه‌گانه روستای قلات که از میان صخره‌ها به پایین می‌ریزند، از جاذبه‌ها و زیبایی‌های طبیعی روستای قلات به شمار می‌آیند. حواشی رودخانه‌های شب شتری و چشمه انجیری، با پوششی از گیاهان خودرو، گل‌های وحشی و گیاهان دارویی بومادران، ختمی، آویشن، پونه و مرزه، از جاذبه‌های کم نظیر روستای قلات محسوب می‌شوند.
میراث تاریخی
کلیسای قدیمی روستا که معماری سنگی و جالب توجهی دارد، در میان درختان بلند کوچه‌های آرام روستا پنهان شده است. این کلیسا که در گذشته عبادتگاه مسیحیان ساکن در روستا بوده است، اینک به دلیل مهاجرت آنان، در آستانه نابودی و تخریب قرار دارد.
آسیاب‌های آبی، گورستان قلات و نوع حجاری و حکاکی سنگ‌های آن، بازار قدیمی و سنگفرش شده، قلعه قزل ارسلان و دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای قلات، در زمره میراث طبیعی و تاریخی روستا به شمار می‌روند.
کشک پیاز، کشک گردو، عدسی، کله پاچه و آش رشته از غذاهای محلی رایج در این روستاست.
کافه گردی در قلات
امروزه بسیاری از خانه‌های قدیمی قلات، به سفره‌خانه و کافی‌شاپ تبدیل شده و در کنار آن‌ها موزه مردم‌شناسی هم قرار دارد. روستای قلات یکی از قطب‌های مهم گردشگری در منطقه است که به عنوان نزدیکترین تفرجگاه شیرازی‌ها، همواره مورد توجه گردشگران دور و نزدیک قرار داشته و علاوه بر تفرجگاه‌های معروف شب شتری و چشمه انجیری، دارای آبشاری زیبا وکوهستانی مملو از چشمه ساران همیشه جاری و درختان انبوه است که از نظر معماری نیز علاقه‌مندان را به خود جذب می‌کند.
قلات؛ از گذشته تا امروز
با نگاهی گذرا به موقعیت گذشته این روستا که راه‌های باستانی، از جنوب و غرب از آن می‌گذشته و با نگاهی به معماری محله قدیمی قلات، بازار معروف آن و آثار شگفت‌انگیز بناهای چند طبقه، کوچه‌ها و معابر، مهندسی دقیق جدول‌های آبی و سیستم آبرسانی و فاضلاب بندی بسیار دقیق و حساب شده که در نوع خود منحصر بفرد است، روستای قلات را از گذشته‌های دور تا به امروز، به عنوان یک منطقه گردشگری، در استان فارس، شاخص کرده است.
در عین حال، «قلات» یکی از منحصر بفردترین روستاهای ایران زمین به شمار می‌آید، زیرا تنها روستایی است که از اعصار کهن دارای سیستم فاضلاب بوده است.
قلات، به دلیل داشتن جنگل، باغ‌ها، آبشارهای متعدد و کوه سنگی و سرخ‌رنگش، در هر چهار فصل سال هم بسیار زیبا و دیدنی است.
آبشارها و چشمه‌ها
کوه‌های قلات دارای چندین آبشار زیبا و چشم‌نواز است و به دلیل اینکه از آب شدن برف‌های کوهستان تأمین می‌شود، بسیار سرد و گوارا است. از بلند
