شکوه گنبد باز: شاهکار معماری صفوی
در میان رشته کوه های کرکس، در جنوب نطنز، بنای باشکوهی با نام “گنبد باز” خودنمایی می کند که به عنوان یکی از شاهکارهای معماری صفوی شناخته می شود. این بنا بر فراز قله کوهی کم ارتفاع ساخته شده و از هر کجای نطنز قابل مشاهده است.
از گذشته نقل است که در سفر شاه عباس صفوی از اصفهان به گیلان برای شکار، بازی شکاری گرانبهای او به نام “باز لووند” جان خود را از دست داد. شاه عباس، به احترام و قدردانی از این پرنده وفادار، دستور ساخت مقبره ای با شکوه بر فراز کوه را صادر کرد.
گنبد باز بر روی سکویی دایره ای شکل ساخته شده و از آجر و ساروج ساخته شده است. این بنا دارای 8 ضلع است و قطر هر ضلع آن به 3 متر می رسد. از ویژگی های برجسته آن، قرار گرفتن روی لبه پرتگاه است به طوری که تنها یک متر فاصله بین جرزهای گنبد و پرتگاه وجود دارد.
به گفته مورخان، گنبد باز نه تنها مقبره ای برای باز شکاری شاه عباس است، بلکه محل نجات جان وی نیز بوده است. گفته می شود که روزی شاه در کوهستان تشنه شد و خواست از آبی که در حال جاری شدن بود بنوشد، اما باز لووند با معصومیت مانع او شد. پس از آن، شاه به نوشیدن آب ادامه داد و متوجه شد که پس از آن، ماری بزرگ در آن مرده است. از آن پس، شاه عباس دستور ساخت مقبره ای بر روی کوه را صادر کرد و آن را به نام “گنبد باز” نامگذاری کرد.
امروزه، بسیاری از گردشگران و علاقمندان به تاریخ از سراسر ایران و جهان از گنبد باز بازدید می کنند. این بنا علاوه بر ارزش تاریخی و معماری آن، نمادی از وفاداری و نجات جان است و یادآور روزهای شکوه حکومت صفوی است.
