مجموعه گنجعلی خان کرمان، شاهکاری از معماری صفوی، در قلب تاریخ کرمان می‌درخشد. این مجموعه بی‌نظیر، با تلفیقی چشم‌نواز از میدان باشکوه، بازارهای پررونق، حمام تاریخی، کاروانسرا، مسجد، مدرسه، ضرابخانه و آب انبار، جلوه‌ای از هنر و فرهنگ غنی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. گنجعلی خان، حاکم کرمان در عصر شاه عباس، با احداث این بنای بی‌همتا در قرن یازدهم هجری قمری، نقش بسزایی در شکوفایی شهر داشت.
نگاهی دقیق‌تر به مجموعه گنجعلی خان
میدان گنجعلی خان، قلب تپنده این مجموعه، با وسعتی حدود 5000 متر مربع، محیطی دل‌انگیز را با معماری بی‌مانند خود خلق کرده است. حمام گنجعلی خان، با کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های نفیس، به عنوان اثری بی‌بدیل از هنر معماری ایرانی شناخته می‌شود. بازارهای مسگری و زرگری، کاروانسرا و مسجد مجموعه، با ویژگی‌های منحصر به فرد، گردشگران را به سفری خاطره‌انگیز در تاریخ دعوت می‌کنند. تماشای این مجموعه، سفری است به عمق تمدن ایرانی و تجربه‌ای ماندگار.
گوشه‌ای از شگفتی‌های مجموعه
در این بخش، به معرفی برخی از عناصر شاخص این مجموعه می‌پردازیم تا علاقه‌مندان با هنر بی بدیل ایرانی در دوران صفوی بیشتر آشنا شوند. این مجموعه، اثباتی است بر عظمت هنر و معماری ایران در گذشته.
بازار شگفت‌انگیز گنجعلی خان
بازار گنجعلی خان، در جنوب میدان، با معماری اصیل صفوی، فضایی دل‌نشین را برای خرید و گشت و گذار فراهم آورده است. با طول تقریبی 93 متر و عرض 7.75 متر، این بازار، نمادی از شکوه معماری ایرانی است.
در یک سو، حمام گنجعلی خان و هجده مغازه و در سوی دیگر، شانزده طاق‌نما به میدان گنجعلی خان مشرف هستند. در انتهای بازار، بازار زرگری (قیصریه) قرار دارد که به فعالیت زرگران اختصاص یافته است. این بازار، نمادی از هنر و صنعت ایرانی در دوره صفویه است.
مسجد تاریخی گنجعلی خان
مسجد گنجعلی خان، در شمال شرقی میدان، به عنوان نمازخانه‌ای برای کاروانسرا و مدرسه مجاور آن ساخته شد. ورودی ساده و گچ‌بری‌های هندسی زیبا، به شبستانی با سقف گنبدی و دوازده نورگیر هدایت می‌شود. محراب مسجد، با لوح مرمرین، زینت بخش این مکان مقدس است.
گچ‌بری‌ها، نقاشی‌ها و مقرنس‌کاری‌های هنرمندانه، زیبایی مسجد را دوچندان کرده است. این مسجد، امروزه، به عنوان موزه‌ای از هنرهای تزئینی صفوی، میزبان بازدیدکنندگان است.
حمام سلطنتی گنجعلی خان
حمام گنجعلی خان، شاهکاری از معماری ایرانی، در سال 1020 هجری قمری ساخته شده است. با وسعتی حدود 1380 متر مربع، این حمام، جلوه‌ای از هنر و معماری اصیل ایرانی است. سردر جنوبی حمام، با یزدی بندی و نقاشی‌های گچی، نمایانگر زیبایی بی‌نظیر آن است.
سربینه، گرمخانه و خزینه، با تزیینات نفیس، تجربه‌ای بی‌نظیر را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد. امروزه، این حمام، به عنوان موزه‌ای از مردم‌شناسی، زندگی مردم دوره صفوی را به تصویر می‌کشد.
میدان تاریخی گنجعلی خان
میدان گنجعلی خان، در مرکز تاریخی کرمان، با ابعاد 101 در 50 متر، با معماری بی‌نظیر خود، یادآور میدان نقش جهان اصفهان و میدان امیر چخماق یزد است. این میدان، مرکز اجتماعات و فعالیت‌های تجاری شهر بوده‌است.
امروزه، این میدان، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری کرمان محسوب می‌شود.
مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان
مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان، در شرق میدان، با کاشی کاری‌های معرق و معلّق، نمونه‌ای بارز از هنر صفوی است. این بنا، تا دوران قاجار، از مدارس مهم کرمان بود.
امروزه، بخشی از کلاس‌های دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان در این مکان برگزار می‌شود.
آب انبار گنجعلی خان (آب انبار علیمردان خان)
آب انبار گنجعلی خان، با ظرفیت ذخیره سازی حدود دو میلیون لیتر آب، نقش حیاتی در تأمین آب منطقه داشته است. این آب انبار، با معماری منحصربه‌فرد و سردری زیبا، جلوه‌ای از هنر و مهندسی ایرانی را به نمایش می‌گذارد.
این اثر ارزشمند، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ضرابخانه گنجعلی خان
ضرابخانه گنجعلی خان، در شمال میدان، محل ضرب سکه‌های دوره صفوی بود. این بنا، با معماری آجری و گچ بری‌های زیبا، از سال 1370 به عنوان موزه سکه فعالیت می‌کند.
موزه سکه گنجعلی خان، با نمایش مجموعه‌ای از سکه‌های تاریخی، یکی از معتبرترین موزه‌های سکه ایران است.
موقعیت و جاذبه‌های اطراف
مجموعه گنجعلی خان در مرکز تاریخی کرمان، در نزدیکی میدان شهدا و بازار بزرگ کرمان واقع شده است. بازار کرمان، مجموعه ابراهیم خان، بازار مسگری، مسجد جامع کرمان و موزه صنعتی کرمان، از جاذبه‌های دیدنی نزدیک به این مجموعه هستند.
آرامگاه شاه نعمت الله ولی کجاست؟
“`
